Sipòte Nou
Nan yon diskou li te fè nan Barbados, Sekretè Jeneral Nasyonzini, António Guterres, te fè konnen li gen yon plan potansyèl pou sipòte yon “fòs efikas” nan Ayiti, kote gang ame ap kontinye fè pèp la soufri.
Yon Karayib Ini se yon Fòs Enposib
Guterres te fè apèl pou inite nan reyalize pwogrè nan domèn lapè ak sekirite, klima, ak devlopman dirab. Li te deklare: “Yon Karayib ini se yon fòs enposib.” Li te ankouraje lidè yo pou yo kontinye itilize pouvwa sa a pou pouse mond lan pou li respekte pwomès li yo.
Pwoblèm nan Paradi
Sekretè Jeneral la te note ke “bèlte eksepsyonèl” Karayib la sezi atravè mond lan, men li te ajoute ke gen pwoblèm nan paradi. Li te di ke “yon vag apre lòt kriz ap frape pèp ou yo ak zile ou yo – san tan pou yo reprann souf anvan pwochen dezas la frape.” Lidè yo ap fè fas ak ensètenn ki alimante pa tansyon jeyopolitik, ansanm ak enpak sosyo-ekonomik pandemi COVID-19, dèt k ap ogmante ak to enterè, ak yon ogmantasyon nan pri lavi.
Solisyon Mondyal Egziste
Guterres te ensiste ke “remèd pou maladi sa yo se mondyal,” e mond lan bezwen respekte angajman li yo pou adrese gwo defi kominote entènasyonal la ap fè fas. Li te idantifye twa zòn kle kote ansanm, yo dwe pouse pou pwogrè:
- Lapè nan Ayiti: Guterres te fè apèl pou inite pou lapè ak sekirite, espesyalman pou adrese sitiyasyon terib nan Ayiti, kote gang yo ap fè pèp la soufri. Li te di ke CARICOM ak Gwoup Pèsonalite Eminan li yo te bay sipò enpòtan nan sans sa a. Li te ajoute: “Nou dwe kontinye travay pou yon pwosesis politik – posede ak dirije pa Ayisyen – ki restore enstitisyon demokratik atravè eleksyon.” globalissues.org
- Sekirite ak Estabilite: Yon Misyon Sipò Sekirite Multinasyonal ki sipòte pa Nasyonzini ap ede Polis Nasyonal Ayiti. Guterres te di li pral byento rapòte bay Konsèy Sekirite sou sitiyasyon nan peyi a, enkli pwopozisyon sou wòl Nasyonzini ka jwe pou sipòte estabilite ak sekirite, epi adrese koz rasin kriz la. Li gen entansyon prezante yon pwopozisyon ki sanble ak sa pou Somali, kote Nasyonzini pran responsablite pou depans estriktirèl ak lojistik nesesè pou mete fòs la an plas. Salè yo peye atravè yon fon konfyans ki deja egziste. Li te ajoute: “Si Konsèy Sekirite a aksepte pwopozisyon sa a, nou pral gen kondisyon pou finalman gen yon fòs efikas pou defèt gang yo nan Ayiti epi kreye kondisyon pou demokrasi fleri.” globalissues.org
- Kriz Klimatik kòm Yon Opòtinite: Guterres te souliye “yon enjis deplorab” kote peyi Karayib la “pa fè anyen” pou kreye kriz klimatik la. Li te di peyi yo dwe delivre nouvo plan nasyonal sou klima anvan konferans klimatik Nasyonzini COP30 pita ane sa a. Plan sa yo dwe aliyen ak objektif 1.5 degre, ak gwoup G20 peyi endistriyalize yo ap dirije chemen an. Li te ajoute: “Sa a se yon chans pou mond lan pran kontwòl sou emisyon yo.” Li te ankouraje Karayib la pou li pran avantaj sou benefis pouvwa pwòp, pou li itilize potansyèl enèji renouvlab li yo, epi vire do bay enpòte fosil ki koute chè. Li te souliye bezwen pou konfyans ke $1.3 trilyon ki te dakò nan COP anvan an pral mobilize. Peyi devlope yo dwe onore pwomès yo sou finansman adaptasyon epi fè kontribisyon ki gen sans nan nouvo Fon Pèdi ak Domaj la. globalissues.org
Finansman pou Devlopman Dirab
Pandan se tan, Objektif Devlopman Dirab (ODD) “ap manke finansman adekwa, kòm sèvis dèt ap absòbe fon, epi enstitisyon finansye entènasyonal yo rete anba-pwisan.” Guterres te di peyi Karayib la te nan premye liy nan batay pou chanjman, ap mennen solisyon bold ak kreyatif. Li te di Pakt pou Lavenir la, ansanm ak Inisyativ Bridgetown la, make pwogrè enpòtan. Li te remèsye lidè Karayib la pou sipò yo bay Pakt la, ki te adopte pa Eta Manm Nasyonzini ane pase a. Livrezon kle yo enkli sipò pou yon Stimulus ODD de $500 milya chak ane ak angajman pou refòm enstitisyon finansye entènasyonal yo pou pèmèt plis patisipasyon peyi an devlopman.
